Benjamin Franklin
Benjamin Franklin Biyografisi
Amerikalı editör, yazan, kaşif, bilim adamı, diplomat ve siyasetçi. Thomas Jefferson ve John Adams ile birlikte hür bildirgesini hazırlamıştır, bu sebepten Amerika Birleşmiş Devletleri’nin kurucularından biridir. Ülkesinin temellerinin oluşmasında büyük bir payı olmasının yanı sıra, paratonerin mucididir. Güneş ışığından daha fazla muamele etmek için, saat uygulamasını da başlangıçta başlatan Franklin için bir antolojide, buluşları ve başarılarından bahsedildikten daha sonra “Benjamin Franklin şair hariç her şeydir” denilmiştir.
Benjamin Franklin, 17 Ocak 1706‘da, onyedi çocuklu bir ailenin oğlu olarak Amerika’da doğdu. Kalabalık ailesinde, anne babasının önceki evliliklerinden olan üvey kardeşleri de vardı. Sabun ve mum imalatçısı olan babası Josiah Franklin’in onbeşinci, annesi Abiah Franklin’inse sekizinci çocuğuydu. Küçüklüğünde yüzmeyi çok seviyordu ve iyi bir yüzücü olarak bilinmekteydi.
10 yaşında okulunu bırakarak bıçakçılık yerine getirmek üzere çıraklığa başladı. Bu konuda başarılı olamayacağını anlayıp, 12 yaşında, basımevi idare eden ve liberal bir gazete yayınlayan ağabeyi William Franklin’in yanında çalışmaya başladı. 1722’de demin 16 yaşındayken, orta ihtiyar bir kadının bireysel mektuplarından oluşan ilk tefrika “Silence Dogood”u yazdı. Ben’in çabuk düşünme becerisi ve güçlü vücudu, yayıncılık için epeyce uygundu ve fazla geçmeden, ülkenin en başarılı yayıncılarından biri oldu. Ama kça zorlaşmaya başladığında, şirketiyle olan bütün bağlarını kopardı ve 1723’te Boston’dan ayrılmaya karar verdi.
New York’a yerleşmeyi düşünmesine karşın, kentte yayıncıya gereklilik duyulmaması nedeniyle, Philadelphia‘ya gitti. Kente vardığı ilk gün, onu çok etkileyen Deborah Read’le tanıştı ve ona aşık oldu. 1729’da ortağıyla birlikte “Pennsylvania Gazete”i satın aldı ve gazete Benjamin Franklin’in yönetiminde ülkenin en fazla okunan yayınlarından biri haline geldi. 1730’da Deborah Read’le evlenmesinin gerisinde, nükteli sözleri ve zekice tavsiyelerine yer verdiği ve adını, Franklin’in yakın arkadaşı kaptan John Paul Jones’un vaftiz edildiği savaş gemisi Poor Richard’dan alan, Poor Richard: An Almanack , (Yoksul Richard: Almanak) gazetesini kurdu. Oldukça popüler olan gazetede Franklin’in yayınladığı deyişlerinin ünü günümüze kadar gelmiştir.
1732–1757 yılları aralarında yönetmenliğini yaptığı gazetede Richard Sounders imzasıyla yazılar yazdı. Siyaset, felsefe, bilim, iş ilişkileri gibi konuların tartışıldığı Junto adlı bir kulüp, dıştan kütüphane, hastane ve yangına aleyhinde sigorta şirketi de kurdu. Basımevlerini çoğalttı.
1731’de ilk oğlu William Franklin, 1732’de ise Francis Franklin dünyaya geldi.
1736’da oğlu Francis’in acı kaybından sonra, Philadelphia meclis sekreteri oldu ve siyasete atıldı. 1736 yılında Amerika’nın ilk gönüllü itfaiye şirketlerini kurdu.
1743’te kızı Sarah Franklin doğdu ve benzer yıl kasırga hareketlerinin gözlemlenebileceği sonucuna vardığı çalışmalar yaptı.
1744’te tasarımını kendisi yaptığı ve “Pennsylvania Şöminesi” adını verdiği sobayı halka tanıttı. Epeyce ilgi görebilen bu yeni soba, tasarımı geliştirilerek günümüzde “Franklin’in Sobası” olarak anılan modelin birincil versiyonuydu.
1748’de yayıncılıktan emekli olmasından 2 sene sonra, Pennsylvania meclisine seçildi ve arazi vergisine karşı olan büyük ailelerle çaba etti. İngiliz Amerikası postalarının genel müdürlüğüne getirildikten sonradan posta servisinde değişik düzenlemeler yaptı. Bu dönemde, elektrik mekanizmasıyla ilgili incelemeler yapan Franklin, elektrik yüklerindeki artı ve eksi uçlarını keşfetmesiyle “Elektriğin Korunumu” ilkesini ortaya attı. Fırtınalı bir havada uçurtma uçurarak gerçekleştirdiği deney sonunda, şimşeğin elektriksel olduğunu keşfetti., iki yardımcısını elektrik çarpması sebebiyle trajik biçimde kaybettiği bu deneyler sırasında Paratoner‘i de keşfetti. Keza, güneş ışığından daha pozitif muamele etmek için, saat uygulamasını başlattı.
1757‘de “Kuzey Amerika Sömürgeler İsyanı”nın başlangıcında, sömürgelerde yaşayanların şikayetlerini Londra‘ya iletmekle görevlendirilen Franklin, 1765‘teyse, koloninin damga devlete ait kanununa aleyhinde itirazlarını Lord Grenville‘le görüştü.
1772‘de sömürge halkına karşı hakaretler içeren mektuplarını ele geçirdiği Massachusetts valisi Hutchinson‘u ele vermesiyle kolonideki itibarının artmasından sonradan, Amerikan Kongresi’ne milletvekili seçildi. 1776‘da Thomas Jefferson ve John Adams ile birlikte bağımsızlık bildirgesini hazırladı.
Eylül 1776’da kongre, hesaplı ve askeri destek arzu etmek üzere aralarında Franklin’in de bulunduğu üç karakter bir komisyonu Fransa‘ya gönderdi. Franklin, Fransız dışişleri bakanı Charles Gravier ile görüşmelerinde fazla başarılı oldu. 1775–1783 Amerikan Serbest Savaşı sonunda İngiltere ile barışma görüşmelerini sürdürmek üzere seçilen diplomatlardan birisi olarak İngiltere‘ye gitti. İngiltere ile barışma antlaşmasının imzalanmasından sonra 1785‘te Amerika‘ya döndü.
1787‘de Philadelphia Tüzük Kurultayı‘nın çalışmalarına katılan Franklin, 17 Nisan 1790’da 84 yaşında hayatını kaybetti.
Benjamin Franklin’in yüz dolarlık banknot üzerinde devlete ait vardır.
Kendi Ağzından
“İnsan paranın sahtesini yapar, para da insanın.”
“Delilik benzer şeyi daima yapıp öbür netice beklemektir.”
“Bu dünyada muhakkak bir şey var ise o da vefat ve vergidir.”
“Kim seni kendinden daha fazla kandırdı?”
“Bakmak basit, önceden görmek zordur.”
“Hırs ile mutluluk birbirlerini hiç görmezler.”
“İnsanlar defalarca kahraman olamazlar ama daima insan olabilirler.”
“İyi mazeretler bulmayı başaranların, diğer şeyler başarabildiği fazla nadiren görülür.”
